Non estou tolo, soamente vivo unha realidade diferente á túa.
Hoxe analizamos os personaxes de Alicia no País das Marabillas con Sheila, Aarón e Alexia.
Como estamos vendo, este libro que en aparencia é tan sinxelo e inocente ten unha gran complexidade porque se pode ler en varios niveis, e persoas distintas poden facer lecturas moi diferentes segundo as súas idades, os seus intereses, os seus trasfondos culturais... Isto nótase moi especialmente nos personaxes, nos que a xente maior ve moitos detalles que non ve a xente miúda: crítica social, preocupación polo paso á vida adulta, enigmas e xogos lóxicos….
Alicia, o Sombreireiro Tolo, a Lebre e o Leirón. A eiruga
Alicia é unha nena ao inicio da adolescencia. A súa personaxe está nun debate continuo entre a infancia e a vida adulta, entre a inocencia e a madureza. Ten respecto polas normas e quere que todo o mundo se comporte correctamente pero resístese a abandonar a nenez, o que para Carroll significa a corrupción da inocencia edénica.
Sheila comenta que a escena máis lembrada do libro é a da festa de non-aniversario. Nela, Alicia atopa un grupo de toleiráns que toman té nun xardín, e a través deles vemos a imaxe que a nena ten das persoas adultas: caprichosas, con malos modais e que non cumpren nada do que a ela lle esixen.
O sombreireiro, entre outras cousas, fai referencia a un dito inglés (To be as mad as a hatter), que ten a súa orixe no feito de que, efectivamente, os sombreireiros acababan toleando por usaren compostos de mercurio no seu traballo. Este personaxe é tamén unha crítica dos costumes sociais, coma o té das 5. A frase que seleccionou Sheila é Non estou tolo, soamente vivo unha realidade diferente á túa.
A lebre tamén ten o seu dito (To be as mad as a March hare), que se debe a que o mes de marzo é o do estro das lebres. Di esta frase: Aos loucos hai que tratalos con cariño.
O leirón non ten unha personalidade definida. En realidade, é ese parente maior que queda durmido durante as comidas familiares (probablemente por abusar do viño e outros licores).
A eiruga di a frase Quen decide o que é apropiado ou o que non? Se alguén se pon un salmón na cabeza, ti faríalo?. É a persoa inconformista pero pasiva. Interpretámola coma unha persoa que consume drogas, xa que está fumando unha cousa rara enriba dunha seta… Xorde a pregunta: Como sei se debo probar algo que me ofrece unha persoa descoñecida?
O coello, a Raíña e o Rei, as cartas
Estes personaxes explícanolos Aarón. O coello é o primeiro personaxe fantástico que aparece no libro. É un espello da nosa sociedade: apresurado, cheo de ansiedade e autoesixente. A un nivel máis profundo, como veremos na próxima charla, representa o paso do tempo, que é un tema fundamental cando queremos ver o conto como unha metáfora da adolescencia. A frase pola que todo o mundo o recorda é Ai Deus!, Ai Deus!, Vou chegar tarde!, pero Aarón chámanos a atención sobre esta outra: Se coñeceras o tempo tan ben coma min non falarías de perdelo.
A raíña é intolerante, e é quen realmente goberna o País das Marabillas. A súa frase é Que lle corten a cabeza!. Quen lle dá o contrapunto é o rei, que é algo inepto pero ao final é a salvación de moitos que ían ser decapitados. Esta frase súa dío todo: Non me gusta nada a pinta que ten. Porén, pode bicar a miña man, se así o desexa.
Os naipes son serventes da raíña, con figura humana. Representan a submisión da sociedade ás figuras de poder. Aparecen cando Alicia entra no xardín, e Aarón cántanos a súa canción: Todos a traballar, as rosas hai que pintar e todas vermellas quedarán.
O Gato Risón
Un dos personaxes máis célebres do conto é o Gato de Cheshire, o gato que desaparece deixando un sorriso no aire. A Alicia moléstalle todo del, incluso cando non está á vista, pero trátao tamén coma unha figura adulta á que respectar.
Alexia cóntanos a anécdota que hai detrás do persoaxe: No condado de Cheshire, en Inglaterra, fan unhas galletas coa imaxe dun gato que sorrí. As nenas e nenos vanas comendo polos bordes ata que só queda a boca, como sucede co Gato Risón.
Na próxima charla faremos tamén un comentario máis amplo sobre o Gato filósofo polo que de momento quedaremos con esta frase súa: Sempre chegarás a algunha parte se camiñas o bastante.
Materiais
Aquí podedes descargar o cartel da charla e as presentacións que utilizamos, xunto coas fotos da hoxe:
Cretos: Wikipedia (Tea party), shoplet.com (Queeh of Hearts), thinglink.com (Cheshire Cat), kitchenlaw.blogspot.com (Biscuit).
Nunha tarde dourada escorregabamos pola auga preguiceira.
Lewis Carroll foi unha persoa complexa, que viviu tanto no ámbito diáfano e diúrno da ciencia e a lóxica coma no escuro e nocturno das paixóns, quizais incluso demasiado profundas, ademais de dedicarse á relixión e á súa afección pola fotografía. Para compaxinar estes dous mundos utilizou en cada un unha linguaxe distinta: a das matemáticas no mundo da ciencia e a dos soños no mundo das paixóns.
Na charla de hoxe Luis, Julia e Andrea vannos achegar á figura de Carroll e a súa relación con Alicia, e Jose, Pablo e Laura van salientar os detalles nos que o conto transcorre coma un soño. Esta é a primeira dunha serie de tres charlas nas que nos asomaremos ao conto de Alicia no País das Marabillas.
Alicia e Carroll
Comeza Andrea. Charles Lutwidge Dodgson (verdadeiro nome de Lewis Carroll) e Alicia Liddell coñecéronse cando a nena aínda non tiña 4 anos e co tempo trabaron unha amizade profunda. El era diácono da igrexa anglicana, escribía libros sobre lóxica (desenvolveu unha técnica para representar os siloxismos mediante esquemas arbóreos) e cargaba sempre cunha cámara coa que fotografaba, sobre todo, persoas.
Alicia tiña dúas irmás e frecuentemente saían a pasear polo campo. Carroll inventaba historias e adiviñas, case sempre sobre temas relacionados coa lóxica tratados con humor, e as rapazas estaban encantadas.
Julia e Luis comentan que o conto de Alicia non naceu, pois, nunha mesa dun despacho ao longo de meses ou anos, como adoita suceder, senon un día de 1865 en que baixaban en barca polo río Támesis, preto de Oxford, cando as irmás Liddell pedíronlle ao seu amigo que lles contase unha historia divertida. El improvisou esta historia, que máis tarde escribiu e publicou inicialmente co título As aventuras subterráneas de Alicia.
Tamén a relación entre o diácono e Alicia foi moi peculiar. Carroll buscaba nas súas fotografías representar unha inocencia edénica. Que quería dicir isto exactamente? El tomou gran cantidade de imaxes de nenas, sobre todo de Alicia, pero nalgunhas delas as meniñas aparecen espidas ou pouco vestidas (coma a Biblia pinta a Adán e Eva no xardín do Edén, antes do pecado), e a propia Alicia está nunha delas nunha actitude como de bicar a Carroll. Por isto frecuentemente formulouse a pregunta: cal era exactamente a relación que tiñan? Era el un ser completamente espiritual e inocente? Ou había na súa personalidade un trazo profundo de perversión?
Alicia no País das Marabillas: un soño
Pablo, Alba e Jose toman agora o relevo. O libro comeza con Alicia adurmiñada na herba e ve un coello branco entrar nunha tobeira. A nena ségueo e cae nun pozo que semella non ter fin. Este é o mítico momento en que, ao empezarmos a durmir, soñamos que caemos e damos un gran chimpo na cama… pero o relato segue e, a partir de aquí, as cousas ocorren coa lóxica do soño e do inconsciente.
Pablo chama a nosa atención sobre o feito de que as cousas aparecen e desaparecen conforme Alicia as necesita, e isto fai que a narración avance e vaian cambiando os escenarios, pero tamén ás veces provoca na heroína a angustia característica dos soños.
Todos os personaxes compórtanse dun xeito tolo, os animais intercambian os seus costumes e actitudes coas persoas, as cartas falan e camiñan, o gato de Cheshire faise visible e invisible…
Alba fíxase no absurdo das transformacións: un bebé convértese nun curricho ou un pau de crocket nun flamingo. Hai unha hipérbole constante, xa que calquera cousa que sucede (p. ex.: Alicia crece ou decrece), sucede dun xeito esaxerado e sen sentido.
Jose remarca o sentido psicanalítico do relato. O soño, di Freud, representa na nosa imaxinación a realización dun desexo, pero faino de xeito enmascarado e mediante dobres sentidos, polo que reaccionamos como ante unha realidade paralela que semella existir realmente.
Sobre cal é o desexo que move a Alicia falará outro grupo nas vindeiras semanas, cando falen sobre o xardín que a nena vai buscando e do conto en si coma una historia de tránsito cara a adolescencia.
Finalmente, Alicia comeza a rifar coa Raíña de Corazóns e os Homes-Carta e, coma nos soños, entra nun estado de angustia e acorda… e aquí remata, por hoxe, a nosa charla.
Materiais
Aquí podedes descargar o cartel da charla e as presentacións que utilizamos, xunto coas fotos da hoxe:
Alicia é unha nena ao inicio da adolescencia. A súa personaxe está nun debate continuo entre a infancia e a vida adulta, entre a inocencia e a madureza. Ten respecto polas normas e quere que todo o mundo se comporte correctamente pero resístese a abandonar a nenez, o que para Carroll significa a corrupción da inocencia edénica.
Alexia cóntanos a anécdota que hai detrás do persoaxe: No condado de Cheshire, en Inglaterra, fan unhas galletas coa imaxe dun gato que sorrí. As nenas e nenos vanas comendo polos bordes ata que só queda a boca, como sucede co Gato Risón.
