Encontro con Luz Fernández García

Psicanálise, xénero e identidade

O día 14 de marzo volvimos ter un encontro con Luz, a psicóloga e psicanalista que xa nos visitara o ano pasado. A todas/os nos pareceu non só un encontro moi agradable senon tamén moi produtivo para preparar a parte de psicoloxía do temario de 1º Bach.
Para esta reseña do blog seguimos fundamentalmente os comentarios de Iara García e Andrea Bouzón, con contribucións doutras moitas persoas dos dous grupos de 1º.

1. A sesión analítica
A psicanalista empezou falando dos síntomas que poden aparecer e de como o simple feito de falar pode axudar tanto. Para que o entendéramos mellor comentounos casos reais que coñece ela, como por exemplo o dunha muller que despois de dar a luz colleulle fobia aos cans, chegando ata o punto de que non podía saír da casa, ou o dunha rapaza que se maquillaba para ir ao ximnasio: nunca se decatara de que comezou a facer iso cando, entre os moitos rapaces que estaban no seu grupo, empezou a ir un que lle gustou especialmente.
Moitos pacientes chegan á consulta tratando o problema que teñen como algo alleo e inicialmente hai unhas charlas preliminares nas que o paciente ten que responsabilizarse e entender que se os problemas que sufro forman parte de min, entón podo solucionalos. Comeza así o traballo de interpretación no que os soños recurrentes, os medos, etc. tómanse coma un xeroglífico que ten un sentido que hai que descifrar.
Para que a terapia funcione tense que establecer a transferencia, una relación entre analizante e analista con dous alicerces fundamentais: o amor e o saber. Di Luz, falando dun paciente: el seguía vindo xunta min e eu sentíame máis relaxada ante o risco dun posible suicidio.
Polo tanto, teñen que confluír tres desexos:

o desexo da/o analizante (a persoa que se analiza, que debe ter desexo de falar do seu caso)

o desexo da/o analista (interese polo caso e por escoitar)

o desexo do inconsciente (de ser lido, analizado)

O paciente ten que falar sen ser preguntado, así non terá censuras. En moitas ocasións dá moitas voltas falando pero sempre evita un tema. Probablemente niso que evita dicir estea a orixe do problema.

2. A psicoloxía como ciencia e o seu lugar nos estudos
Nos últimos tempos a psicoloxía esta sufrindo grandes cambios, tomando o camiño das ciencias naturais; hai que reformar as consultas para habilitalas como centros sanitarios e para estudar a carreira hai que ir pola rama biosanitaria. Pero hai que ter en conta que aínda que a psicoloxía presente características das ciencias naturais (baséase na observación da conduta, traballa con hipóteses que se contrastan para aceptalas como leis), isto non a converte nunha ciencia natural; a psicanálise, por exemplo, considera que a linguaxe é onde se manifesta o inconsciente e mediante a linguaxe e a interpretación é como nos curamos de trastornos como a depresión e outros... pero todo isto implica que somo seres sociais e que a psicoloxía debe ser considerada unha ciencia social. Cada persoa é diferente e por mais que se enumeren patoloxías (e as novas técnicas de diagnóstico aumentan enormemente o número de nomes para as patoloxías), cada caso é completamente único. Nas ciencias hai unha solución para varios tipo de problemas, mentres que na psicoloxía cada solución é única para ese caso e non se pode entender como un Zara mental no que cada persoa se pon o que corresponde ao seu perfil, sen intervención da/o psicóloga/o.

3. As formacións do inconsciente e as tipoloxías clínicas
Hai 3 tipos de pacientes: Os neuróticos, os psicóticos e os perversos. Estes últimos nunca os verás nunha consulta xa que para eles non hai ningún problema e gozan da súa perversión (o que, por outra parte, pode ser máis perigoso ca unha neurose ou unha psicose).
A neurose pode ser: Obsesiva ou histérica: En ambos casos o suxeito sente que algo non funciona, e tende a queixarse e a buscar os enredos do seu inconsciente.
A psicose é o que se podería denominar loucura, xa que os delirios do psicótico condicionan toda a súa vida e vive de tal xeito a súa tolemia que non ten a dúbida, que é tan característica na neurose. Tende á soidade, por que só el entende os seus delirios e ninguén máis, así un psicótico nunca deixa de selo por completo pero con axuda mellorará moito.
Como caso clínico, Luz relatounos o caso dun rapaz que ela estivera tratando durante 4 anos: un mozo de 15 anos de familia acomodada víase sometido ás esixencias do supereu ata tal punto que había momentos en que quería suicidarse. Se queredes coñecer os detalles, o caso está contado no capítulo que escribiu para o libro Adolescencias por venir, do que falaramos xa no post do ano pasado.
Unha conclusión que extraemos, relacionada co proxecto de biblioteca deste ano sobre Xénero e identidade, é a importancia da actitude da familia á hora de construír a propia identidade; o primeiro que fan é mirar de que sexo é o bebé que nace e isto marca o lugar que se lle vai dar e condiciona a propia reacción ao formar a identidade.

Rede de Escolas de Amnistía Internacional - Encontro con Susana Muíños

8 de marzo, día da muller

Nesta actividade colaboraron a Rede de Escolas de Amnistía Internacional e a Biblioteca do centro.

Texto do post elaborado con aportacións do alumnado de 2º e 4º da ESO.

Hai unha semana veu aquí, ao Floriani, unha activista de Amnistía Internacional, Susana Muíños. Explicounos todo sobre os Dereitos Humanos e a violencia de xénero, facendo referencia a que a maior parte das veces sófrena as mulleres, e ademais dentro dunha relación.

A violencia de xénero é o acto de violencia, xa sexa física ou psicolóxica, contra unha persoa, por motivos relacionados co xénero.
O sexo son as características biolóxicas, xenéticas.
O xénero é o rol social predefinido, adquirido nun contexto cultural concreto.

Algunhas persoas e culturas pensan que debe haber unha equivalencia entre os conceptos de sexo, personalidade e rol social, e esta rixidez mental pode ser unha causa da violencia de xénero, que non é natural nin inevitable.

Unha forma de maltrato é o físico: a muller sofre golpes, magulladuras e incluso a morte.
Outra forma é o maltrato psicolóxico, facéndolles sentir moi pouco e non valorarse, insultándoas, etc.

Comentamos imaxes

Na súa presentación, Susana amosou imaxes que mostraban a realidade con fotos, nalgúns casos bastante impactantes como a circuncisión, e falou sobre tribos que amputaban o clítoris. Tamén amosou unha imaxe dunha muller comparada cun pallaso.

Púxonos o exemplo dunha muller véndose sobre un espello roto en anacos. Con esa imaxe quería darnos a ver que a muller quere volver a ser coma antes, que o seu presente está cheo de tristura e sufrimento. A muller reconstruía o espello co rostro que tiña antes de ser maltratada, antes de ser insultada, e ela quería volver ser como ela era.

Mostrounos unha muller encerrada nunha casa. Queiramos ou non, sempre van relacionadas esas dúas cousas. Moitas veces as mulleres perden a personalidade.

Tamén houbo fotografías sobre os roles de xénero: Que pasaría se vésemos a un home maquillado ou facendo as tarefas de casa? Seguramente pensariamos que é homosexual. E se vísemos a unha muller con bigote ou traballando de albanel? Si, diriamos que é coma un home. Isto non debería ser así!

Amosounos esculturas, cadros e fotos. En concreto, unha artista que fora maltratada fíxose unha foto e expúxoa para explicar o que lle pasaba a ela e a moitas mulleres.

Nunha escultura unha muller aparece cun bebé recén nado enriba. Isto significa que hai persoas que só queren ás mulleres para teren fillos e despois soportalos “enriba delas” sen ningunha axuda. Isto é debido ao rol de “muller floreiro” que se fomenta.

Ámbitos da violencia de xénero

A familia é o ámbito máis común. A muller ten maior probabilidade de ser lastimada, violada ou asasinada polo seu compañeiro actual.

A escola: A maioría das persoas analfabetas do noso país son mulleres.
Os mass media e a industria estética e cosmética, que xiran en torno ao corpo da muller, provocan a eterna insatisfación por non conseguir un canon de beleza inacadable.
Cultura e relixión: As persoas deben gozar do seu dereito á liberdade de relixión pero isto no se debe usar coma excusa para que un sexo domine ao outro.
En canto á área económica e laboral, a pobreza e a marxinación son causa e consecuencia da violencia contra as mulleres. Se as mulleres teñen un fillo quen deixa o traballo é a muller e non o home; ás veces unha muller está a punto de conseguir un cargo importante, ten un fillo e cando volve ao traballo xa non ten opción a ese posto. Ás veces é mellor que os homes perdan algún tempo de traballo para atender un fillo.
E en canto ao Estado, puxo o exemplo das mulleres que non podían conducir nin sequera sacar o carné.

A Convención sobre a Eliminación de todas as formas de Discriminación Contra a Muller (CEDAW) é un exemplo de avance.
A CEDAW é considerado o tratado máis extenso que garante o recoñecemento dos dereitos das mulleres a nivel mundial.
A CEDAW enumera os seguintes colectivos especialmente expostos á violencia de xénero, que requiren protección por parte do Estado:

Inmigrantes sen papeis,
solicitantes de asilo,
mulleres rurais,
mulleres obxecto de discriminación pola súa orientación sexual,
menores.

Algúns datos e cifras

Unha de cada tres mulleres no mundo sofre abusos.
A violencia na familia é a primeira causa de morte e minusvalía para moitas mulleres de 16 a 44 anos.
Hai 60 millóns de nenas menos que nenos no mundo por abortos selectivos e infanticidios.
O 80 % das vítimas de armas lixeiras no mundo son mulleres, nenos e nenas.

Opinión

Paréceme inxusto que nunha relixión exista esta violencia, xa que a relixión baséase en axudarse uns entre outros. Se todos somos iguais, deberiamos respectarnos. E non debería existir ningunha violencia, no mundo, contra ninguén.

Cos anuncios sexistas dan a entender que as mulleres servimos só para ser como a Barbie, é dicir, só para cociñar e poñernos fermosas para os homes, que non valemos nin para traballar nin para practicar deportes posto que estes anuncios está protagonizados por homes.
Gustoume moito a charla; sobre todo, que traballara con diapositivas e que nós tamén interviñeramos. O que máis me impresionou foi os casos das rapazas que protestan nas igrexas, nos congresos, etc.
O das mulleres rusas (Pussy Riot) pareceume un bo exemplo de superación porque elas saben o que queren conseguir.
O que máis me gustou foron as fotos na que unha muller xogaba a ser un home e un home estaba maquillado coma unha muller. A mellor noticia foi a das mulleres de Arabia Saudí que desobedeceron as leis do seu pais, fixeron o que quixeron e subírono a unha plataforma de internet co risco de seren severamente castigadas polas súas propias familias. Deberíamos facerlles caso e denunciar as persoas que realizan actos contra mulleres que non fixeron nada. Xa que o tema da biblioteca deste ano é Xénero e Identidade paréceme ben que nos dean charlas deste tipo.
Ningunha muller debería pasar por este inferno. Por iso deben facer charlas e actividades deste tipo para loitar pola igualdade, contra o que nos ensinan desde pequenos e o normalizado que está o machismo na nosa sociedade.

Aínda que houbo moitas máis colaboracións, os textos e debuxos utilizados son de: Ismael dos Santos, Iria Míguez, Rubén Domínguez, Laura Puga, Carla Alonso, Sofía Castro, Pablo Amor, Alba Correa (2º A); Anthya Morales, Adrián Ojea, Uxía Calvar, Gabriel Cerqueira, Uxía Calvar (2º B); Alexandre Veiga, Fernando Cabaleiro, Sara Álvarez, Ricardo Vilaboa, Andrea Sanmartín, Nerea Bouzón, Andrea Sanmartín, Tatiana Cabaleiro, Óscar Cabaleiro, Andrea Couñago, Andrea Míguez, Nerea Bouzón, Carolina Blanco, David Misa (4ª B).